Architekt na węglu

Po pięciu miesiącach kierowania kopalnią, Ignacy Felicjan Tłoczek został wezwany do Warszawy, gdzie od lipca 1945 do września 1948 roku pełnił funkcję dyrektora Planów Regionalnych w Głównym Urzędzie Planowania Regionalnego w Warszawie. - Zabrałem z sobą materiały, nad którymi później ślęczałem, podejmując próbę opracowania programu planu zagospodarowania przestrzennego Konińskiego Okrę­gu Przemysłowego. Nasz projekt został zakończony po ro­ku pracy z pomyślnym wynikiem jako element wielkopol­skiego planu regionalnego.

Zaginione zdjęcie

Z Konina Ignacy Tłoczek wyjechał bogatszy nie tylko o nowe doświadczenia i zadzierzgnięte przyjaźnie, ale i z powiększona rodziną, tutaj bowiem urodziła się druga jego córka Hanka (- Niemcy nie zgodzili się dla Polki na imię Hanna, więc w metryce mam Hankę - podkreśla moja rozmówczyni), dzisiaj emerytowana już profesor Zaniewska, która była bardzo pomocna przy zbieraniu materiałów do tego artykułu.

Również architekt z zawodu (- Opiniowałam kiedyś plan Konina – wtrąciła podczas naszej rozmowy) jest autorką, wydanej przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Poznańskiej, pracy „Ignacy Felicjan Tłoczek. Urbanista – profesor – humanista. Wybór pism”, w której znalazło się zdjęcie profesora Tłoczka na tle obsypanej śniegiem brykietowni (fot. nr 2). Jest to najprawdopodobniej najstarsza ze znanych fotografii konińskiej fabryki brykietów. Jej oryginał zawieruszył się jednak pomiędzy wydawnictwem a profesor Hanną Zaniewską i – mimo usilnych poszukiwań - nie udało się go odnaleźć. Razem z panią profesor przejrzeliśmy też bogate archiwum fotograficzne, pozostałe po jej ojcu, ale choć znajduje się w nim mnóstwo zdjęć z sprzed wojny, a także czasów powojennych, z okresu jego pracy w konińskiej kopalni nie znaleźliśmy żadnego.

Urbanista, profesor, humanista

Kierowanie kopalnią węgla brunatnego w Koninie było jedynym tego rodzaju epizodem w pracy zawodowej Ignacego Felicjana Tłoczka, który we wrześniu 1948 roku rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną w Katedrze Budownictwa Wiejskiego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a po obronie doktoratu w 1950 r. (został opublikowany pięć lat później pod tytułem „Miasteczka rolnicze w Wielkopolsce”) objął kierownictwo Za­kładu Architektury Ludowej na tym samym wydziale. Po likwidacji zakładu objął funkcję kierownika Studium Podyplomowego Architektury i Planowania Wsi w tejże uczelni, a równocześnie jako za­stępca dyrektora Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki (1955-1958) prowadził akcję ochrony zabytków drewnianego budownictwa. Ta działalność przyczyniła się do rozwoju i tworzenia muzeów regionalnych i muzeów architektury ludowej w Polsce (skansenów).

W latach 1961-1972 pracował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1962 roku a dziesięć lat później - zwyczajnego. Był kierownikiem Katedry Budow­nictwa Wiejskiego na Wydziale Ekonomiczno-Rolnym. Tam też w latach 1964-1966 pełnił funkcję dziekana.

Jest autorem około 270 publikacji, w tym kilkunastu książek, licznych artykułów naukowych i popularyzatorskich. Około 100 z nich dotyczy spraw architektury ludowej, tradycji regionalnych, ochrony zabytków i kultury materialnej. Odznaczony dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1938 i 1946 rok) i Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (1954 rok).

Nigdy nie zapomniał

O Koninie nigdy nie zapomniał, o czym świadczą nie tylko wspomnienia, opublikowane w zbiorze „Moje lata w Konińskim Zagłębiu”. Zachowała się też jego korespondencja z Eugeniuszem Ewichem i Wacławem Lidmanowskim z 1980 roku, z której wynika, że już w 1971 roku profesor Ignacy F. Tłoczek wystąpił do zarządu kopalni z wnioskiem o „wciągnięcie nas (mowa o wymienionych wyżej trzech osobach – dop. red.) do ewidencji personalnej jako pracowników zatrudnionych w kopalni”. Z odpowiedzi podpisanej przez dyrektora Adama Wintera (pismo datowane jest na 30 września 1980 r.) wynika, że Ignacy Felicjan Tłoczek był zatrudniony w KWB Konin od 2 lutego 1945 r. do 15 lipca roku 1946 (jest to zapewne pomyłka co do roku, bo powinno być 1945), a Eugeniusz Ewich od 7 lutego 1945 r. do 31 marca 1946 r. „W celu ustalenia okresu zatrudnienia ob. W. Lidmanowskiego przeprowadziliśmy rozmowy z byłymi pracownikami kopalni, będącymi już na emeryturze, którzy stwierdzili, że ob. W. Lidmanowski pracował w tut. kopalni w latach 1945-1946. Dokładnych dat nie udało się ustalić.”. Ta informacja pokrywa się mniej więcej z tym, co o swojej pracy napisał sam zainteresowany. Wacław Lidmanowski podał bowiem, że pracował w KWB Konin od 1 lutego 1945 r. do końca roku 1946.

Korespondencja ta była prowadzona 35 lat po rozstaniu Ignacego Tłoczka z kopalnią i pokazuje, jak istotna była dla niego tak krótka przecież, bo kilkumiesięczna zaledwie przygoda z kopalnią węgla brunatnego w Koninie.

Prof. Ignacy Felicjan Tłoczek zmarł w 1982 r. w wieku 80 lat.

Robert Olejnik