Tajemnicza metoda D’Hondta. Jak przeliczane są głosy na mandaty

To nazwisko w ostatnich tygodniach odmieniane było przez wszystkie przypadki. Metoda D’Hondta, czyli sposób przeliczania głosów w wyborach na mandaty, wciąż nie jest jasna dla wszystkich. Tłumaczymy, jak to działa.

Każdy interesujący się sytuacją w swoim kraju dziś z wyczekiwaniem będzie czekał na godzinę 21 i pierwsze sondażowe wyniki wyborów do Sejmu. Na ekranach pojawią się słupki procentowe, które wskażą poparcie dla danych komitetów. Ale nie pokażą, w jaki sposób przełoży się ono na liczbę miejsc w parlamencie – to, że dany komitet zdobędzie np. 18% głosów nie oznacza, że otrzyma 18% miejsc w Sejmie. Liczba mandatów obliczana jest metodą D’Hondta (od nazwiska matematyka, który ją wymyślił).

Jak ona działa?

Pierwszym krokiem dla ustalenia liczby mandatów w wyborach do Sejmu jest sprawdzenie, które komitety w skali ogólnopolskiej przekroczyły próg wyborczy. Wynosi on 5% dla komitetów i 8% dla komitetów koalicyjnych (złożonych z kilku partii). Tylko te komitety, które przekroczyły próg, brane są pod uwagę przy podziale mandatów.

Cały kraj podzielony jest na 41 okręgów wyborczych i do każdego okręgu przyporządkowana jest liczba mandatów (zależna od liczby mieszkańców). Wschodnia Wielkopolska leży w okręgu nr 37, w którym wybieranych jest dziewięciu posłów.

Do podziału mandatów bierze się pod uwagę wynik komitetu w danym okręgu (tylko tych, które w skali kraju przekroczyły progi wyborcze). Liczbę głosów każdego z komitetów dzieli się przez kolejne liczby naturalne (1, 2, 3, 4, itd.). Następnie otrzymane wyniki porządkuje się od największego do najmniejszego i wybiera tyle, ile jest mandatów w danym okręgu.

Dla przykładu: załóżmy, że w naszym okręgu ogólnokrajowy próg wyborczy przekroczyły cztery komitety: A, B, C i D. Komitet A dostał 1000 głosów, komitet B – 800 głosów, komitet C – 250 głosów, a komitet D – 100 głosów. Każdy z tych wyników dzielimy przez kolejne liczby naturalne i otrzymujemy takie wyniki:

A: 1000, 500, 333,3, 250, itd.
B: 800, 400, 266,7, 200, itd.
C: 250, 125, 83,3, 62,5, itd.
D: 100, 50, 33,3, 25, itd.

Mamy do podziału dziewięć mandatów, więc wybieramy dziewięć największych liczb (w nawiasie nazwa komitetu, do którego przyporządkowana jest liczba): 1000 (A), 800 (B), 500 (A), 400 (B), 333,3 (A), 266,7 (B), 250 (A), 250 (C), 200 (B). W taki sposób otrzymujemy liczbę mandatów, który przypada dla każdego komitetu – cztery mandaty dla A, cztery mandaty dla B, jeden mandat dla C i zero mandatów dla D (choć komitet przekroczył próg wyborczy w skali kraju).

Dzielenie mandatów w ramach każdego z komitetów jest już proste. Otrzymują je kandydaci z największą liczbą głosów, czyli czterech najpopularniejszych kandydatów z listy komitetu A, czterech najpopularniejszych kandydatów z listy komitetu B i jeden najpopularniejszy kandydat z listy komitetu C. Przy podziale nie ma znaczenia miejsce na liście zajmowane przez kandydatów.

W Senacie system większościowy

Inny system stosuje się w wyborach do Senatu. Cały kraj podzielony jest na sto okręgów wyborczych, a z każdego okręgu wybiera się tylko jednego kandydata. Mandat zdobywa po prostu kandydat z największą liczbą głosów. Może mieć nawet tylko jeden głos więcej od swoich rywali, nie ma to znaczenia – zwycięzca jest tylko jeden. Region koniński przyporządkowany jest do dwóch okręgów wyborczych. Konin, powiat kolski i turecki wybierają swojego przedstawiciela w ramach okręgu nr 93. Powiat słupecki zaś przyporządkowany jest do okręgu nr 92 z innymi powiatami z centralnej Wielkopolski.