Szafran - Czym jest i jakie ma właściwości zdrowotne

Szafran należy do ścisłej czołówki najszlachetniejszych i najrzadszych przypraw świata. Powstaje z wysuszonych słupków kwiatowych. Jest niezwykle delikatny i wyrafinowany w formie. Wyróżnia się głęboką, czerwoną barwą z akcentami złota. Wygląda pięknie i efektownie, a potrawom nadaje bardzo wyszukanych nut smakowych. Szafran jest istotnym składnikiem wielu kuchni świata, ale odgrywa ważną rolę nie tylko w świecie kulinarnym, ale i w ziołolecznictwie. Znany jest przede wszystkim z pozytywnego wpływu na nastrój i samopoczucie psychiczne, lecz to jeszcze nie koniec jego cennych działań. 

Co to jest szafran, skąd pochodzi i gdzie jest uprawiany? 

Szafran pozyskiwany jest z krokusa szafranowego (Crocus sativus) – urokliwego kwiatu o pięknych, fioletowych płatkach. Roślina pochodzi z Azji Mniejszej bądź południowo-wschodniej Europy. Największe uprawy krokusa szafranowego znajdują się obecnie w Iranie, Grecji, Turcji, Maroku i Indiach.  

Szafran obecny jest w medycynie naturalnej i w kuchni od 3 tysięcy lat. Ze względu na intensywny kolor wykorzystywano go również w celu barwienia tkanin. W starożytności stosowany był między innymi przez Greków, Egipcjan, Rzymian i Persów. W dzisiejszych czasach szafran wykorzystywany jest głównie w sztuce kulinarnej, zielarstwie i farmaceutyce, ale także w kosmetyce, w tym w perfumiarstwie. Wyróżnia się 3 typy szafranu: irański, hiszpański i grecki. 

Dlaczego szafran ma tak wysoką cenę? 

Szafran jest najdroższą przyprawą na świecie. Za kilogram tego produktu trzeba zapłacić aż kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wysoka cena wynika przede wszystkim z utrudnionego zbioru tego surowca. Krokus szafranowy kwitnie bardzo krótko. Trzeba go zbierać od razu w dniu zakwitnięcia, inaczej momentalnie zaczyna więdnąć i nie nadaje się do użytku. Wygórowany koszt szafranu ma też związek z koniecznością tworzenia dużych upraw przy jednoczesnym małym plonie oraz znaczną ilością pracy, jaką trzeba wykonać, aby otrzymać 1 kilogram surowca. Z kilkudziesięciu tysięcy kwiatów powstaje zaledwie 1 funt szafranu. 

Co zawiera szafran? 

Szafran obfituje w cenne polifenole, olejki eteryczne, śluzy, pektyny, witaminy z gruby B, witaminę A, witaminę C i składniki mineralne (wapń, żelazo, cynk, potas, magnez, fosfor, sód). Za gorzkawy smak przyprawy odpowiada pikrokrocyna. Najważniejsze składniki aktywne szafranu to safranal, krocyna i krocetyna.  

Krocyna i krocetyna to barwniki nadające przyprawie czerwono-pomarańczowy kolor. Jednocześnie to silne antyoksydanty odpowiedzialne między innymi za działanie antynowotworowe i przeciwzapalne. Safranal zaś to składnik olejku eterycznego wykazujący intensywne działanie przeciwbakteryjne, a także dodatnio wpływający na krążenie krwi i pracę mózgu. 

Jakie właściwości zdrowotne ma szafran? 

Szafran wykazuje korzystne działanie przede wszystkim na układ nerwowy. Łagodzi napięcie i stres, uspokaja wewnętrznie, pomaga pozbyć się uczucia niepokoju i lęku. Hamując wychwyt zwrotny serotoniny i dopaminy i stymulując receptory GABAA, polepsza nastrój i przeciwdziała depresji. 

Inne cenne właściwości szafranu: 

• pomaga regulować gospodarkę hormonalną,  
• działa przeciwskurczowo, 
• wspomaga trawienie,  
• pomaga zwalczać wrzody żołądka,  
• redukuje stany zapalne,  
• jako źródło antyoksydantów przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu komórek, zmniejsza ryzyko nowotworów i chorób neurodegeneracyjnych,  
• zwalcza niepłodność, podnosi libido, poprawia sprawność seksualną,  
• łagodzi bóle,  
• jest pomocny w leczeniu astmy, przeziębień, chorób serca i układu krążenia, chorób płuc, 
• przeciwdziała bólom reumatycznym, 
• zmniejsza objawy PMS, 
• spowalnia procesy starzenia organizmu.  

Szafran - zastosowanie w kuchni 

W kuchni szafran stosowany jest w formie sproszkowanej albo w postaci całych ususzonych kwiatowych słupków. Jest przyprawą tak intensywną, że już jej minimalna ilość (np. kilka niteczek) potrafi odmienić smak dania. Zdecydowanie nie należy przesadzać z ilością szafranu. Gdy dodamy go za dużo, potrawa stanie się gorzka. 

Smak szafranu przeważnie opisywany jest jako korzenny, lekko gorzki, średnio ostry, piżmowy, mocny i wyrazisty. Przyprawa doskonale sprawdza się w daniach kuchni hiszpańskiej, tunezyjskiej, tureckiej, marokańskiej, greckiej i włoskiej. Jest też nieodzownym składnikiem kuchni indyjskiej, arabskiej i innych kuchni Wschodu.  

Szafran dodawany jest głównie do dań z ryżu, kaszy kuskus i warzyw, do intensywnych zup, ryb, owoców morza, a także do kawy. Urozmaica ponadto smak deserów, w tym puddingów, lodów, wypieków (np. szwedzkich bułeczek lussekatter) i włoskiego deseru panna cotta.

Po więcej merytorycznej wiedzy na temat ziół, witamin i suplementów zapraszamy na portal Zielares.pl