Oszczędność a odpowiedzialność. Samorząd, państwo i przyszłość najmłodszych

Ostatnia sesja Rady Miasta Konina pokazała coś więcej niż tylko lokalną próbę uporządkowania miejskiej oświaty. Pokazała dylemat, z którym zmaga się dziś wiele samorządów w Polsce – jak pogodzić obowiązki wobec mieszkańców z realiami budżetowymi. Pomysł połączenia przedszkola ze szkołą podstawową to nie tylko techniczna reorganizacja. To decyzja, która dotyka fundamentów zaufania społecznego do samorządu i – szerzej – do państwa. 

Samorząd jest najbliżej obywatela. To on odpowiada za codzienne sprawy mieszkańców – od dróg, przez komunikację, aż po edukację. Ale czy rzeczywiście powinien być stawiany przed koniecznością wyboru: "albo oszczędzamy, albo dbamy o jakość usług publicznych"? W teorii, państwo gwarantuje obywatelom dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej czy bezpieczeństwa. W praktyce – coraz częściej przerzuca ciężar tych obowiązków na barki samorządów, nie oferując adekwatnych środków finansowych. 

Planowane w Koninie połączenie przedszkoli ze szkołami podstawowymi przedstawiane jest jako "optymalizacja". Słowo modne, choć niepokojąco często oznaczające cięcia, redukcje i kompromisy, które dotykają zwykłych ludzi. Tym razem chodzi o dzieci – tych najmłodszych, którzy nie potrafią jeszcze walczyć o swoje prawa. A przecież to właśnie edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna jest fundamentem rozwoju młodego człowieka. 

Symboliczne w tym wszystkim jest to, jak zakończyło się głosowanie nad projektem. Równa liczba głosów "za" i "przeciw" najlepiej oddaje, jak trudna i nieoczywista jest to decyzja. Z jednej strony – potrzeba ratowania miejskiego budżetu. Z drugiej – obawy o przyszłość edukacji w Koninie. W tym kontekście szczególną uwagę zwróciło wstrzymanie się od głosu jednego z radnych Lewicy. Głos, który mógł przechylić szalę w jedną ze stron, stał się wyrazem rozterki i braku jednoznacznych odpowiedzi. Ten gest pokazuje, że nawet ci, którzy na co dzień opowiadają się za ochroną usług publicznych, zostali postawieni pod ścianą. 

Czy naprawdę oszczędność kilku etatów administracyjnych, czy lepsze wykorzystanie budynku, może przeważyć nad pytaniem: jak wpłynie to na bezpieczeństwo, komfort i rozwój dzieci? Samorząd musi zadawać sobie te pytania, ale nie powinien być z tym pozostawiony sam. 

To państwo – poprzez odpowiednie finansowanie oświaty – powinno zadbać o to, by miasta nie musiały podejmować decyzji, które balansują między logiką księgowego a troską o obywatela. Bo jeśli polityka oszczędności w oświacie stanie się normą, to za chwilę zaczniemy „optymalizować” także inne obszary – kosztem jakości życia mieszkańców. 

Nie chodzi o krytykę samego samorządu Konina. Włodarze miasta robią, co mogą, by spiąć budżet w czasach, gdy pieniędzy brakuje na wszystko. Ale ten przypadek obnaża szerszy problem – brak systemowego wsparcia dla lokalnych wspólnot. 

Konsolidacja przedszkoli i szkół w Koninie może być początkiem większej dyskusji – o roli samorządu, o odpowiedzialności państwa i o tym, gdzie kończy się "optymalizacja", a zaczyna niebezpieczne cięcie w tkance społecznej. 

Bo przyszłości nie buduje się na oszczędzaniu – zwłaszcza wtedy, gdy w grę wchodzi dobro dzieci.